Τα νέα ευρήματα που δημοσιεύονται στον δικτυακό τόπο της επιθεώρησης «Molecular Medicine» μαρτυρούν ότι τα κύτταρα iPS (induced pluripotent stem cells), κύτταρα με τις ιδιότητες των πολυδύναμων εμβρυϊκών βλαστικών τα οποία προκύπτουν από μετατροπή ενηλίκων κυττάρων, θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σύντομα για την αποκατάσταση της όρασης στα άτομα με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και άλλες παθήσεις που «πλήττουν» τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού.
Το μέλλον είναι σχεδόν εδώ
«Σε ό,τι αφορά τις οφθαλμοπάθειες, πιστεύω ότι βρισκόμαστε κοντά στο να γίνει πραγματικότητα ένα σενάριο σύμφωνα με το οποίο δερματικά κύτταρα ενός ασθενούς θα χρησιμοποιούνται για την αποκατάσταση των κυττάρων του αμφιβληστροειδούς του τα οποία έχουν καταστραφεί εξαιτίας εκφύλισης που επέρχεται με την πάροδο του χρόνου ή ασθένειας» ανέφερε ο κύριος ερευνητής της νέας μελέτης Στίβεν Τσανγκ, αναπληρωτής καθηγητής Οφθαλμολογίας, Παθολογίας και Κυτταρικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, και προσέθεσε: «Συχνά αναφέρεται ότι η μεταμόσχευση κυττάρων iPS θα είναι πρακτικά σημαντική στην Ιατρική σε ένα σχετικά μακρινό μέλλον, ωστόσο η νέα μελέτη μας μαρτυρεί ότι το μέλλον είναι σχεδόν εδώ».
Μέχρι σήμερα, τα πολλά υποσχόμενα iPS κύτταρα δεν έχουν μεταμοσχευθεί σε ανθρώπους, ωστόσο πολλοί ειδικοί στην οφθαλμολογία σημειώνουν ότι το μάτι αποτελεί το τέλειο «πεδίο έρευνας» για την ανάπτυξη τέτοιου είδους θεραπειών. «Και αυτό διότι ο οφθαλμός είναι ένα διαφανές και προσβάσιμο τμήμα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, κάτι που αποτελεί μεγάλο πλεονέκτημα. Μπορούμε να μεταμοσχεύσουμε κύτταρα στον οφθαλμό και να τα ελέγχουμε κάθε ημέρα με μη παρεμβατικές κλινικές εξετάσεις» σημείωσε ο δρ Τσανγκ.
Με δερματικά κύτταρα 53χρονου δότη
Στη νέα μελέτη του δρος Τσανγκ και των συνεργατών του χρησιμοποιήθηκαν κύτταρα iPS τα οποία προέκυψαν μετά από μετατροπή δερματικών κυττάρων ενός 53χρονου δότη. Τα κύτταρα του δότη τοποθετήθηκαν σε ένα «κοκτέιλ» αυξητικών παραγόντων προκειμένου να μετατραπούν σε κύτταρα του αμφιβληστροειδούς τα οποία βρίσκονται κάτω από τα φωτοευαίσθητα κύτταρα του ματιού.
Το κύριο καθήκον των κυττάρων του αμφιβληστροειδούς είναι να τρέφουν τα φωτοευαίσθητα κύτταρα και να τα προστατεύουν από την έκθεσή τους σε υπερβολικό φως αλλά και σε κυτταρικά συγκρίματα (τμήματα νεκρών κυττάρων). Εάν τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς πεθάνουν – όπως συμβαίνει στην εκφύλιση της ωχράς κηλίδας αλλά και στη μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια – οι φωτοϋποδοχείς του ματιού εκφυλίζονται και ο ασθενής εμφανίζει απώλεια όρασης. Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας αποτελεί κύρια αιτία απώλειας της όρασης στα ηλικιωμένα άτομα και εκτιμάται ότι το 30% του πληθυσμού θα εμφανίσει σε κάποιον βαθμό την πάθηση ως την ηλικία των 75 ετών.
Στο πλαίσιο της νέας μελέτης οι ειδικοί ενέχυσαν τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς που είχαν προκύψει από τη μετατροπή των ανθρώπινων δερματικών κυττάρων στο δεξί μάτι 34 ποντικιών που είχαν τροποποιηθεί γενετικώς ώστε να εμφανίζουν εκφύλιση του αμφιβληστροειδούς.
Αποτέλεσμα εφ’ όρου ζωής
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, σε πολλά από τα ζώα τα μεταμοσχευμένα κύτταρα ενσωματώθηκαν στον αμφιβληστροειδή χωρίς προβλήματα και συνέχισαν να λειτουργούν όπως και τα φυσιολογικά κύτταρα του αμφιβληστροειδούς εφ’ όρου ζωής. Την ίδια στιγμή στην ομάδα ελέγχου που έλαβε μόνο εγχύσεις ενός αλατούχου διαλύματος ή ανενεργών κυττάρων δεν εμφανίστηκε βελτίωση στη λειτουργία του αμφιβληστροειδούς.
«Τα ευρήματά μας προσφέρουν τις πρώτες ενδείξεις σχετικά με ανάρρωση του εκφυλισμένου αμφιβληστροειδούς εφ’όρου ζωής σε ζώα» τόνισε ο Τσανγκ. «Και το σημαντικότερο είναι δεν εμφανίστηκαν όγκοι σε κανένα ζώο, κάτι που αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους φόβους σε ό,τι αφορά τη μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων σε ανθρώπους».
Κλινικές δοκιμές σε μια τριετία
Ο ερευνητής ανέφερε πως ελπίζει να ξεκινήσει κλινική δοκιμή της μεθόδου σε ανθρώπους μέσα στα επόμενα τρία χρόνια.
Μια παρόμοια δοκιμή που βασίζεται σε μεταμόσχευση κυττάρων του αμφιβληστροειδούς τα οποία έχουν όμως προέλθει από εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα έχει ήδη δώσει καλά πρώιμα αποτελέσματα. Η δημοσίευση αποτελεσμάτων αυτής της δοκιμής που έγινε νωρίτερα εφέτος έδειξε ότι η μεταμόσχευση των κυττάρων ήταν ασφαλής και οδήγησε σε βελτίωση της όρασης δύο ασθενών με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Σχολιάζοντας τα συγκεκριμένα αποτελέσματα ο δρ Τσανγκ τόνισε ότι «είναι ενθαρρυντικά αλλά τα κύτταρα iPS είναι πιο ελκυστική εναλλακτική σε σύγκριση με τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα επειδή οι ασθενείς είναι πιθανό να μην χρειάζεται να λαμβάνουν φάρμακα για την αποφυγή απόρριψης των μεταμοσχευμένων κυττάρων».
Πρώιμη παρέμβαση υπόσχεται το τέλος της τύφλωσης
Ασχέτως με το ποια κύτταρα – τα εμβρυϊκά βλαστικά ή τα iPS – αποδειχθούν καλύτερα για μεταμόσχευση, η προοπτική χρήσης βλαστικών κυττάρων για αποτροπή της απώλειας όρασης είναι πολλά υποσχόμενη με αποτέλεσμα οι επιστήμονες να εκτιμούν ότι στο μέλλον κανένας ασθενής δεν θα τυφλώνεται εξαιτίας εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. «Γνωρίζουμε ήδη αρκετά καλά ποιοι ασθενείς θα χάσουν τελικώς τον όρασή τους εξετάζοντας τα μάτια στα πρώτα στάδια της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας ενώ νέα γενετικά τεστ μπορούν να προβλέψουν με ακρίβεια της τάξεως του 70% την απώλεια όρασης προτού καν εμφανιστούν σημάδια. Εάν λοιπόν η θεραπεία βλαστικών κυττάρων αποδειχθεί ασφαλής σε μεγάλη κλίμακα θα παρεμβαίνουμε σε πολύ πρώιμο στάδιο της νόσου και θα αποτρέπουμε την εμφάνιση απώλειας όρασης» κατέληξε ο δρ Τσανγκ.
Aπό tovima.gr